Bạn đã bao giờ gặp phải tình huống các giao dịch DeFi của mình được thực hiện với giá tệ đáng ngờ hơn mong đợi? Hoặc các cơ hội arbitrage đầy hứa hẹn biến mất ngay khi bạn cố gắng tận dụng chúng? Rất có thể bạn đã trở thành nạn nhân của MEV (Maximal Extractable Value), một trong những hiện tượng phổ biến nhất nhưng cũng ít được hiểu rõ nhất trong blockchain.
Về bản chất, MEV đại diện cho lợi nhuận có thể được trích xuất từ người dùng blockchain thông qua việc kiểm soát thứ tự các giao dịch. Đây là một dạng "chạy trước" công nghệ cao, nơi mà một số đối tượng có thể nhìn thấy các hành động của bạn trước khi chúng xảy ra và kiếm lợi nhuận từ đó. Ban đầu, MEV liên quan đến các thợ đào, nhưng hiện nay nó đã phát triển để bao gồm bất kỳ thực thể nào có thể thao túng thứ tự giao dịch để thu lợi. Đối với người dùng thông thường, điều này đồng nghĩa với phí cao hơn, giao dịch kém hiệu quả hơn và những tổn thất không mong muốn.
Đây là một lỗ hổng nghiêm trọng khiến người dùng mất hàng trăm triệu đô la mỗi năm chỉ riêng trên Ethereum, làm nổi bật cách mà tính minh bạch của blockchain có thể phản tác dụng đối với người dùng thông thường khi hệ thống không được thiết kế với mục tiêu bảo vệ người tiêu dùng. Mặc dù Web3 hứa hẹn mang lại sự tự do tài chính và khả năng tiếp cận lớn hơn, nhưng các lỗ hổng như MEV cho thấy chúng ta còn một chặng đường dài để làm cho blockchain thực sự thân thiện với người dùng.
Để hiểu cách MEV hoạt động, chúng ta cần xem xét cách các giao dịch blockchain được xử lý. Khi bạn gửi một giao dịch, nó không được thêm ngay lập tức vào blockchain. Thay vào đó, nó sẽ vào một nơi gọi là "mempool" - khu vực chờ nơi các giao dịch nằm trước khi được chọn và sắp xếp vào các khối. Đây là nơi các đối tượng khai thác MEV hoạt động, quét các giao dịch đang chờ xử lý để tìm cơ hội sinh lời.
Hãy tưởng tượng mempool như một hàng đợi trong suốt mà mọi người đều có thể nhìn thấy những giao dịch hoặc trao đổi mà người khác đang cố gắng thực hiện. Mặc dù tính minh bạch này là nền tảng của thiết kế blockchain, nhưng nó tạo ra một môi trường nơi các đối tượng tinh vi có thể phân tích và phản ứng với hành động dự kiến của bạn trước khi chúng được hoàn tất. Các thợ đào, trình xác thực hoặc trong trường hợp Layer 2, các sequencer đều có một mức độ kiểm soát nhất định đối với cách sắp xếp các giao dịch này, tạo ra cơ hội cho nhiều chiến lược khai thác MEV:
Frontrunning (Chạy trước): Các bot MEV có thể phát hiện các giao dịch sinh lời trước khi chúng được thực hiện bằng cách gửi giao dịch của chúng với phí gas cao hơn để vượt lên trước trong hàng đợi.
Sandwich Attacks (Tấn công sandwich): Một chiến thuật tinh vi hơn, nơi bot đặt lệnh mua trước giao dịch của bạn để tăng giá và bán ngay sau khi giao dịch của bạn hoàn tất.
Back-Running (Chạy sau): Bot tận dụng sự thay đổi giá dự đoán do giao dịch lớn gây ra để kiếm lời từ sự chênh lệch giá.
Liquidation Sniping (Săn thanh lý): Bot giám sát và kích hoạt thanh lý tài sản thế chấp trên các giao thức cho vay DeFi nhằm thu lợi từ tiền thưởng thanh lý hoặc tài sản thế chấp giá rẻ.
Các giải pháp Layer 2 được phát triển để làm cho blockchain dễ tiếp cận hơn thông qua giao dịch nhanh hơn và rẻ hơn. Tuy nhiên, hầu hết Layer 2 dựa vào sequencer tập trung - những thực thể duy nhất kiểm soát thứ tự giao dịch. Điều này tạo ra một môi trường MEV còn nghiêm trọng hơn so với Layer 1 vì các sequencer này có toàn quyền kiểm soát việc khai thác giá trị.
Morph giải quyết vấn đề này thông qua mạng lưới sequencer phi tập trung đầu tiên trên Layer 2. Thay vì tập trung quyền lực vào một sequencer duy nhất, nhiều sequencer độc lập làm việc cùng nhau để xử lý và sắp xếp giao dịch. Kiến trúc này:
Ngăn chặn độc quyền MEV thông qua lực lượng thị trường cạnh tranh.
Phân phối giá trị khai thác trở lại mạng lưới thay vì tập trung vào một số ít thực thể.
Đảm bảo thứ tự giao dịch công bằng không bị thao túng vì lợi nhuận.
Duy trì hiệu suất cao đồng thời loại bỏ điểm thất bại duy nhất.
Sứ mệnh của Morph là bảo vệ người dùng khỏi các hành vi khai thác bằng công nghệ hoạt động âm thầm phía sau. Người dùng thông thường không cần phải hiểu về MEV hay triển khai chiến lược phòng thủ phức tạp chỉ để sử dụng blockchain an toàn. Bằng cách giải quyết vấn đề MEV qua sequencing phi tập trung, Morph loại bỏ rào cản quan trọng giữa tiềm năng của blockchain và tính hữu ích thực tế cho người dùng hàng ngày. Việc áp dụng rộng rãi chỉ xảy ra khi mọi người tin tưởng rằng công nghệ blockchain được xây dựng vì lợi ích của họ, thay vì trở thành cơ chế để khai thác giá trị từ họ.
ithmz.eth
