اگر در بازار کریپتو فعالیت می کنید، طبیعتاً باید دنبال پیدا کردن پروژه‌هایی باشید که در حوزه فعالیت خود حرف‌هایی برای گفتن دارند. در این مقاله قصد داریم به پروژه‌هایی بپردازیم که شاید بتوان از آن‌ها به‌عنوان بهترین‌های بازار یاد کرد که هنوز در مراحل اولیه توسعه هستند و به‌نوعی شما اولین پذیرندگان پروژه و تکنولوژی آن‌ها خواهید بود.

Layer N

لایر-ان از آن دسته پروژه‌های لایه ۲ اتریوم محسوب می‌شود که به‌جای روی آوردن به «سلوشن DA سلیستیا»، از راهکار رقیب آن، یعنی آیگین‌لیر بهره می گیرد. روی کاغذ، Layer N پروژه‌ی بسیار جاه‌طلبانه‌ای محسوب می‌شود که بدون‌شک در لیست ما قرار می‌گیرد.

شاید جالب باشد بدانید که پروژه مذکور چندی پیش اعلام کرد که با بهره‌گیری از لایه‌ی DA آیگن‌لیر و سلوشن خود موسوم به Nord Engine، توانسته ۱۲۰ هزار تراکنش را در ثانیه پردازش کند که رقم بسیار خیره‌کننده‌ای محسوب می‌شود.

درصورت ارائه چنین عملکردی در شرایط واقعی و در شبکه‌ی مین‌نت، لایر-ان قطعاً آینده بسیار درخشانی درپیش خواهد داشت. نکته حائز اهمیت این است که لایر-ان می‌تواند جزو پروژه‌هایی باشد که به استیک‌کنندگان آیگن‌لیر ایردراپ خواهد داد؛ چراکه از نخستین پذیرندگان لایه DA آیگن‌لیر محسوب می‌شود و رابطه‌ی نزدیکی نیز با تیم آیگن دارد.

قطعاً سؤال اصلی این است که چگونه با Layer N تعامل داشته باشیم و چه کاری می‌توان برای ایردراپ احتمالی آن انجام داد؟ درحال حاضر، کاربران عادی هیچ راهی برای تعامل با این پروژه ندارند و صرفا می‌توانند یک فرم را برای دستترسی سریع تر به ورژن تست‌نت شبکه پر کنند که در ادامه لینک آن گذاشته خواهد شد.

nil; Foundation

اگر به‌خاطر داشته باشید، اتریوم طی سال‌های گذشته در حال توسعه‌ی راهکاری به‌نام شاردینگ بود که با تکه-تکه کردن وظایف و پردازش موازی تراکنش‌ها، مقیاس‌پذیری شبکه اصلی اتریوم را بسیار افزایش می‌داد؛ اما راهکار یادشده به‌قدری پیچیده و چالش‌برانگیز بود که درنهایت بنیاد اتریوم تصمیم گرفت که از لایه ۲های مبتنی بر رول‌آپ برای مقیاس‌پذیری خود بهره بگیرد.

درواقع، اتریوم راهکار شاردینگ روی شبکه اصلی را به‌کلی کنار گذاشت؛ اما این موضوع سبب نمی‌شود که پروژه‌ها دنبال احیاکردن چنین ایده‌ای در لایه ۲ اتریوم نباشند و درحقیقت پروژه‌ی «nil» نیز به‌دنبال ارائه چنین راهکاری است.

نیل قصد دارد از راهکار شاردینگ و پردازش موازی تراکنش‌ها برای دستیابی به مقیاس‌پذیری ۶۰ هزار تراکنش در ثانیه استفاده کند! در بخش قبلی گفتیم که پروژه Layer N می‌تواند به مقیاس‌پذیری ۱۲۰ هزار تراکنش برثانیه برسد که تقریبا ۲ برابر نیل است؛ اما این تمام ماجرا نیست!

همان‌طور که گفته شد، لایر-ان باکمک لایه‌ی DA آیگن‌لیر می‌تواند ۱۲۰ هزار تراکنش در ثانیه پردازش کند و این در حالی است که بدون کمک آن نهایتاً می‌تواند به مقیاس‌پذیری ۲۰ تا ۳۰ هزار تراکنش در ثانیه برسد؛ اما در طرف مقابل، نیل به‌صورت بومی و بدون کمک گرفتن از لایه DA ثانویه می‌تواند ۶۰ هزار تراکنش در هر ثانیه پردازش کند!

بنابراین، راهکار نیل نیز به نوی خود بسیار جاه‌طلبانه و هیجان انگیز است؛ اما نباید فراموش کنید که راهکار شاردینگ بسیار پیچیده‌تر است و ما نمی‌دانیم که تیم توسعه‌دهنده نیل چگونه می‌تواند از آن به صورت عملی و در شرایط واقعی استفادع کند.

در هرصورت، نیل با درنظر گرفتن داکیومنت‌ها و راهکارهای تئوری می‌تواند از بهترین پروژه‌های لایه ۲ اتریوم باشید؛ بنابراین دنبال کردن آن قطعا خالی از لطف نخواهد بود.

Union

قطعا اگر بازار کریپتو را دنبال می کنید، با پروژه‌ی لایرزیرو نیز آشنا هستید؛ پروژه‌ای با شرکای قوی، سرمایه هنگفت، داشتن رسانه تأثیرگذار و سوءاستفاده بیش از حد از کاربران، این‌ها بخشی از توصیفاتی است که می‌توان در قبال لایرزیرو عنوان کرد.

باگذر از حواشی لایرزیرو، Union درواقع می‌تواند رقیب بهینه‌تر آن از لحاظ تکنولوژی باشد؛ پروژه‌ای که مانند لایرزیرو یک پروتکل پیام‌رسان محسوب می‌شود که هدف آن ارائه رابطه‌ی یکپارچه بین بالاک‌چین‌ها است؛ اما از لحاظ ساختاری، بسیار متفاوت از لایرزیرو عمل می‌کند.

با گریز از مباحث فنی خسته‌کننده، باید بدانید که مکانیزم تأیید اجماع Union باوجود استفاده از فناوری ZK (پیچیدگی و بارمحاسباتی زیاد)، بسیار بهینه، ارزان و سریع است. به هر حال، یونیئن نیز پروژه خوبی از لحاظ تکنولوژی و ساختار محسوب می‌شود که باید دید در ماه‌ها یا سال‌های آینده چطور دربرابر پول و انحصار لایرزیرو عمل خواهد کرد.

Citrea

اخیرا پروژه‌های لایه دو بیت‌کوین بر سر زبان‌ها آمده‌اند و به‌نظر می‌رسد که حداقل بعضی از آن‌ها در بول‌ران پیش‌رو می‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند. نکته‌ی بسیار مهم این است که اکثر پروژه‌ای لایه ۲ درحال بازاریابی برای استفاده از فناوری ZK به‌عنوان یک مکانیزم تأیید هستند؛ اما قضیه جایی جالب می‌شود که بدانید بیت‌کوین به‌صورت بومی نمی‌تواند تراکنش‌های ZK را حداقل با شرایط و راهکارهای فعلیی پشتیبانی کند.

بااین‌حال، Citrea با قطعیت اعلام کرد که با کمک بنیاد RISC Zero توانسته است که اولین ZK رول‌آپ عملیاتی را روی بیت‌کوین ایجاد کند. شاید اگر Citrea به تنهایی این ادعا را می‌کرد، آنچنان اهمیتی نمی‌دادیم؛ اما همکاری با RISC Zero به‌عنوان یکی از نامداران حوزه ZK این ادعا را کمی باورپذیرتر می‌‌کند.

از قرار معلوم، Citrea با ساده کردن پردازش و تایید تراکنش‌های ZK، راهی را پیدا کرده است که می‌توان نتایج پردازش را در دسته‌ای از اینسکریپشن‌ها به بیت‌کوین ارسال کرد. درهرصورت، تا زمان عملیاتی شدن این ادعا در شرایط واقعی نمی‌توان صحت و سقم آن را تأیید یا رد کرد؛ اما اگر این راهکار عملیاتی باشد، قطعا Citrea می‌تواند پرچم‌دار لایه ۲‌های بیت‌کوین باشد.

RISC Zero

قطعا بسیاری از افراد در دوران تحصیل خود همیشه از ریاضی متنفر بوده‌اند و فکر می‌کرده‌اند که بدترین درسی است که در زندگی واقعی هیچ تأثیری ندارد. اما شاید ندانید تمام این جهانی که دارید در آن زندگی می‌کنید بر علم ریاضی استوار است. از محاسبات کوچیکی مثل همین مقاله نوشتن یا فیلم دیدن و... تا محاسبات پیشرفته با محاسبات ریاضی انجام می‌شوند.

به‌طور مستقیم و غیر مستقیم هر کاری که با کامپیوتر (هر دیوایس پردازشی) انجام می‌‌دهید، درواقع توسط یک عملیات ساده ریاضی مثل جمع و تفریق یا مجموعه‌ای از عملیات ریاضی (الگوریتم) انجام می‌شوند و این در حالی است که در قرنی زندگی می‌کنیم که بدون دیوایس‌های پردازشی هیچ‌کاری صورت نمیگیرد؛ بنابراین ریاضی در زندگی همگی‌مان رسوخ کرده است.

اکنون، اهمیت علم ریاضی بر دنیای کریپتو نیز کشیده شده است و فناوری‌های جدیدی مثل «زیرو نالج» عملا فستیوال الگوریتم‌های ریاضی هستند و تماما به عملیات ریاضی مربوط می‌شوند. این موارد را گفتم تا شما را از اهمیت کار پروژه‌ی «ریسک زیرو» مطلع کنم.

ریسک زیرو پروژه‌ای است که در حال توسعه‌ی ماشین مجازی مبتنی بر معماری ریسک ۵ است. اما اصلاً ریسک ۵ چیست؟ آیا تاکنون نام معماری آرم را شنیده‌اید؟ در حال حاضر ۸۰ درصد دیوایس‌های جهان تراشه‌هایی مبتنی بر معماری آرم دارند که خود مشتقی از ریزمعماری ریسک محسوب می‌شود.

ریسک ۵ درواقع رقیب اُپن-سورس همین معماری آرم محسوب می‌شود؛ معماری جذابی که بهینه‌تر است، دست توسعه‌دهنده را برای کاستوم کردن باز می‌گذارد و هزینه‌ها را به‌شدت کاهش می‌هد.

ریسک زیر از این جهت حائز اهمیت است که در حال کار روی دو فناوری بنیادی، یعنی ریسک ۵ و زیرو نالج است. این پرو قصد دارد بار اضافی محاسبات پردراشی بلاک‌چین را کاهش دهد و این موضوع بسیار مهمی محسوب می‌شود؛ بنابراین ریسک زیرو در لیست من حداقل به‌عنوان جذاب‌ترین پروژه‌ای محسوب می‌شود که حتما باید آن را دنبال کنید.

Aztec

پروژه‌ای مرموز، تکنولوژی بی‌بدیل و تیمی شامل بهترین برنامه‌نویس‌های فعال در حوزه کریپتو. این‌ها بخشی از القاب و صفت‌هایی است که می‌توان به ازتک نسبت داد؛ پروژه‌ای که آن را می‌توان شمیر دولبه‌ای توصیف کرد که روی هدفی بزرگ، یعنی تأمین حریم خصوصی در دنیای دیجیتال کار می‌کند.

ازتک از آن دسته پروژه‌هایی محسوب می‌شود که بدون هیاهو در حال توسعه‌ی اکوسیتمی است که شاید نتوان نمونه‌ی مشابه آن را در حوزه کریپتو پیدا کرد. تیم منسجمی که نه‌تنها صرفا روی تکنولوژی زی‌کی رول‌آپ، بلکه روی مباحث مختلفی نظیر ماشین مجازی، زبان برنامه‌نویسی ومعملات ناشناس و بدون سانسور در دنیای رول‌آپ‌ها تلاش می‌کند.

به‌طور خلاصه، چه شیفته‌ی فناوری باشید و چه دنبال ایردراپ باارزش باشید، به‌هیچ وجهه نباید از فرصت‌هایی که ازتک پیش روی شما خواهد گذاشت چشم پوشی کنید.

Espresso Systems

تاکنون یکی از بزرگ‌ترین مشکلات رول‌آپ‌های اتریوم داشتن سیکوئنسرهای متمرکز بوده است؛ مشکلی که برخلاف دیدگاه بسیاری از افراد بیشتر به ضرر پروژه‌های اینچنینی تمام خواهد شد؛ چراکه آن‌ها را در رادار نهادهای نظارتی قرار می‌دهد. در هرصورت، تاکون فعالیت‌های بسیاری برای غیرمتمرکز کردن سیکوئنسرها انجام شده است و پروژه‌ها در حال حرکت به این سمت هستند. شاید ساده‌‌‌ترین روش برای رول آپ‌هایی با تیم‌های کوچک استفاده ازراهکار شیرینگ‌سیکوئنسر «اسپرسو» باشد.

جدای از بحث‌های فنی، پروژه‌ی «اسپرسو سیستم» قصد دارد مشکل متمرکزبودن رول‌آپ‌ها را برطرف کند و از طرف دیگر راهکاری نیز برای «لایه دی‌ای یا همان لایه‌ی دسترسی به داده‌ها» ارائه دهد که در ادامه و معرفی پروژه بعدی بیشتر به این موضوع می‌پردازیم.

به‌طور خلاصه، اسپرسرو پروژه‌ای قوی است که حداقل موافق ترند بازار حرکت می‌کند و همین موضوع سبب می‌شود که در لیست ما جای گیرد.

EigenDA

اگر در چند ماه اخیر دنیای کریپتو را دنبال کرده باشید، قطعاً نام پروژه ایگن‌لیر را شنیده یا حتی از هیاهوی ایردراپ آن با خبر هستید. پروژه‌ای که با ایرائه راهکاری مرسوم به ری‌استیکینگ قابلیت استفاده‌ی دیگری را برای توکن اتر تعریف کرده است؛ اما شاید جالب باشد بدانید که برخلاف تصور، این تنها راهکار پروژه یادشده نیست.

برای شروع ابتدا باید، ساختار مختصر و مفید رول‌آپ‌ها را بدانید. رول آپ‌ها درواقع سایدچین‌هایی هستند که تراکنش‌ها را به‌صورت «آف‌چین» پردازش می‌کنند و نتیجه‌ی این‌کار را در دسته‌های بزرگ و فشرده‌شده به لایه‌ی اصلی، یعنی اتریوم می‌فرستند تا صحت و نتیجه‌ی نهایی تراکنش‌ها ثبت شود. به بخشی از اتریوم که وظیفه‌ی بررسی و نگهداری از داده‌ها را برعده دارد «لایه‌ی دی‌ای» گفته می‌شود.

نکته‌ی مهم و چالش‌برانگیز این است که در حال حاضر لایه‌ی دی‌ای اتریوم توانایی و مقیاس‌پذیری‌ لازم را برا نگهداری و بررسی حجم زیادی از داده‌ها را ندارد و همین امر سبب می‌شود که رول‌آپ در هر تراکنش موسوم به «کال‌دیتا» تنها بتوانند نهایت ۱۰۰ کیلیوبایت داده را به اتریوم منتقل کنند که خود هزینه‌ی بسیاری زیادی را به دنبال دارد.

خوشبختانه اتریوم در حال بهبود لایه دی‌ای خود است اما تا تکمیل این موضوع، پروژه‌های ثانویه می‌توانند با ارائه لای‌ی دی‌ای آف‌چین خود، این مشکل را تا حودود بسیار زیادی برطرف کنند و اگین‌لیر نیز دقیقا در همین مسیر حرکت می‌کند. جدای از ری‌استیکینگ، اگین لیر مانند رقیب خود، یعنی سلستیا، لایه دی‌ای خود را برای رول‌اپ‌ها توسعه می‌دهد که سبب کاهش چشمگیر هزینه‌ها خواهد شد.

طبیعتا با توجه به آنچه که گفته شد، اگین‌لیر پروژه بسیار بزرگ و جاه‌طلبانه‌ای محسوب می‌شود که نباید از آن در سال ۲۰۲۴ غافل شوید.

Fluent

فلوئنت پروژه‌ای است که قصد دارد استاندارد وب‌اسمبلی یا همان وَسم را به دنیای زی‌کی رول‌آپ‌ها بیآورد. این استاندارد سبب می‌شود که توسعه‌دهندگان بتوانند جدای از سالیدیتی، از سایر زبان‌های برنامه‌نویسی نظیر راست، تایپ‌اسکریپت و… برای توسعه اپ‌هایشان استفاده کنند.

طبیعتا این موضوع سبب می‌شود که توسعه‌ی برنامه‌ی غیرمتمرکز بسیار آسان‌تر شود و توجه طیف گسترده‌ای از توسعه‌دهندگان وب۲ به دنیای کریپتو جلب شود. توسعه‌دهندگان می‌توانند با زبان برنامه‌نویسی محبوب‌شان اپلیکیشن‌هایی را در دنیای کریپتو توسعه‌دهند که مشابه آن‌ها را به بهترین شکل در وب۲ مشاهد می‌کنیم.

در هرصورت، قلوئنت نیز باوجود تیم نسبتا کوچک، ایده‌های جاه‌طلبانه‌ای را دنبال می‌کند و صد درصد پیشنهاد می‌شود که روند توسعه پروژه آن‌ها را زیرنظر داشته باشید.

Lattice / Redstone

یکی از ضعف‌های شبکه آپتیمیزم تا الان این بوده است که به بخش گیمینگ زیاد نپرداخته است و این در حالی است که سایر رقبایش وضعیت بهتری در ایجاد زیرساخت گیم‌‌فای دارند. بااین‌حال، پروژه «لاتیس» و بازوی اجرایی آن، یعنی رِداستون قصد دارند که ورق را برای آپتیمیزم و سوپرچین آن برگردانند.

درواقع، لاتیس در حال ایجاد زیرساخت‌های گیمینگ از جمله موتور بازی‌سایز کاملا سازگار با بلاک است و رِداستون نیز درحال ساخت یک لایه‌ی دی‌ای بااستفاده از راهکار پلاسما است؛ راهکاری که شاید درنگاه اول منسوخ شده باشد اما برخلاف تصور، کاملا برای بازی‌های کریپتویی کارامد خواهد بود و حتی برتری‌هایی نیز نسبت به سایر راهکارها ارائه می‌دهد.

قطعا برای افرادی که اکوسیستم آپتمیزم و سوپرچین آن را دنبال می‌کنند، تمرکز روی این دو پروژه نیز خالی از لطف نخواهد بود.

ZKM

زی‌کی‌ام حداقل روی کاغذ و از لحاظ تئوری جذاب‌ترین پروژه برای من محسوب می‌شود. فستیوالی از تکنولوژی‌های حفن، غرق شدن در دنیای ریازی با ریزمعماری میپس و ارائه راهکاری که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد از ماشین مجازی دلخواه خود در بطن پروژه شان استفاده کنند.

همان‌طور که گفته شد، زی‌کی‌ام باتوجه آنچه که از لحاظ تئوری توسعه می‌دهد، بسیار چشمگیر و بی‌بدیل است؛ اما طبعتا پروژه در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد و باید آن را دنبال کرد و دید در عمل چه خواهند کرد.

جمع‌بندی

در این مقاله، به پروژه‌هایی پرداختیم که از لحاظ موقعیت و روند توسعه در جایگاه بالایی در حوزه کریپتو قرار دارند. چه عاشقان دنیای فناوری و چه افرادی که به دنبال ایردراپ هستند، می‌توانند به صورت معقول و بدور از احساسات اقدام به بررسی و فعالیت در آن‌ها کنند.