توی این بخش، می‌خوام بهتون بگم که ارز دیجیتال دقیقاً چطور کار می‌کنه!

توی این مقاله، قراره عمیقاً به این سوال بپردازیم که سازوکار ارزهای دیجیتال چیه. به طور خاص، بررسی می‌کنیم که:

• چی باعث می‌شه ارزهای دیجیتال منحصر به فرد باشن؟

• موقع یه تراکنش دقیقاً چه اتفاقی میفته؟

• و اصلاً چرا باید به این چیزا اهمیت بدیم؟

پس، بزن بریم!

چی ارزهای دیجیتال رو خاص می‌کنه؟

برای اینکه واقعاً بفهمیم ارز دیجیتال چیه و چطور کار می‌کنه، اول باید با تکنولوژی پایه‌ای اون، یعنی بلاکچین، آشنا بشیم. البته، من توی یه بخش جداگونه مفصل در مورد بلاکچین صحبت کردم. (البته اگه هنوز اون بخش رو نخوندید، حتماً یه نگاهی بهش بندازید – خیلی کمک می‌کنه که بحث امروزمون رو بهتر متوجه بشید!)

با این حال، برای بحث امروز، روی یکی از عملکردهای کلیدی بلاکچین تمرکز می‌کنیم: دفترداری (یا همون ثبت اطلاعات) خودکار و تغییرناپذیر (immutable).

ببینید، بلاکچین به زبان خیلی ساده، یه پایگاه داده دیجیتال خیلی بزرگه. می‌تونید اون رو مثل جعبه‌های متعددی تصور کنید که با یه زنجیره‌ی زمانی به هم وصل شدن. هر جعبه، اطلاعات مربوط به تراکنش‌هایی که شما انجام می‌دید رو نگه می‌داره و اون زنجیره هم کمک می‌کنه همه‌چیز منظم و خب... به ترتیب زمانی باقی بمونه!

حالا، باید اعتراف کرد که ارزهای دیجیتال و تراکنش‌های کریپتویی به طور گسترده‌ای به عنوان یه پیشرفت نسبت به بانک‌های سنتی و روش‌های معمول انتقال پول شناخته می‌شن. یکی از بزرگترین دلایلش هم همینه: دفترداری شفاف و تغییرناپذیر.

بانک‌های سنتی موقع مدیریت اطلاعات شخصی مشتریانشون ممکنه با مشکلات زیادی روبرو بشن. نشت اطلاعات، قطعی برق، و خطاهای انسانی که دیگه جای خود داره، فقط چند نمونه از مشکلاتی هستن که می‌تونن پیش بیان! اما با توجه به اینکه بلاکچین‌ها معمولاً کاملاً شفاف و غیرمتمرکز هستن، تمام این مشکلات، عملاً تهدیدآمیز نیستن.

بعدش هم می‌رسیم به بحث ناشناس بودن (anonymity). توی بانک‌های سنتی، ناشناس بودن اصلاً معنی نداره – شما باید هویت خودتون رو مشخص کنید، شفاف باشید که پولتون از کجا اومده، برای کی دارید پول می‌فرستید و غیره. پس اگه یه دوستی به اسم عرفان دارید و می‌خواید براش پول بفرستید، باید به بانک بگید چرا دارید برای عرفان پول می‌فرستید و تازه مطمئن بشید که عرفان یه آدم مشکوک که درگیر کارهای خلاف باشه، نیست!

خب، شاید یه کم اغراق کردم، اما منظور رو گرفتید دیگه! با بانک‌های سنتی، همه‌چیز از این نظر خیلی سفت و سخته. اما با کریپتو، قضیه تقریباً برعکسه – همون تکنولوژی بلاکچین که پشت ارزهای دیجیتاله، هدفش حفظ ناشناس بودن شماست!

این کار به کمک کیف پول‌های ارز دیجیتال انجام می‌شه. هر کیف پول یه کد منحصر به فرد داره که بهش می‌گن «آدرس عمومی کیف پول» (public wallet address). وقتی شما با کریپتو تراکنش انجام می‌دید، با اینکه تمام اطلاعات روی بلاکچین ذخیره می‌شه و برای همه قابل مشاهده‌ست، تنها چیزی که بقیه می‌بینن اینه که آدرس کیف پول شما، مقدار X از فلان ارز دیجیتال رو به آدرس کیف پول عرفان فرستاده.

آخرین نکته‌ای که می‌خوام در مورد ارزهای دیجیتال و نحوه‌ی کارشون تاکید کنم، اینه که پروژه‌های کریپتویی و بلاکچین‌های خیلی متنوعی وجود دارن. هر کدوم از این پروژه‌ها، عملکردهای خاص خودشون رو دارن و خیلی‌هاشون هم مدل‌های کاری بسیار منحصر به فردی دارن.

یعنی چی؟ یعنی توی این بخش، ما روی جنبه‌های کلی نحوه‌ی کارکرد کریپتو، از دیدگاه تراکنش‌های ارز دیجیتال، تمرکز می‌کنیم.

این کلیات ماجرا در مورد ویژگی‌های منحصر به فرد تکنولوژی کریپتو بود. همونطور که انتظار دارید، خیلی چیزهای بیشتری برای گفتن هست، اما همونطور که قبلاً اشاره کردم، این‌ها مربوط به یه بخش دیگه‌ست. پس اگه با هر کدوم از مفاهیمی که تا اینجای بحث گفتیم آشنا نیستید، حتماً بخش‌های دیگه "بلاکچین ۱۰۱" رو مطالعه کنید – اونجا هر کدوم از این موضوعات به طور کامل و عمیق بررسی شدن!

موقع یه تراکنش کریپتویی چه اتفاقی میفته؟

خب، حالا که با ویژگی‌های کلی و منحصر به فرد ارزهای دیجیتال آشنا شدید، وقتشه ببینیم که یه تراکنش کریپتویی چطور انجام می‌شه – یعنی دقیقاً چه اتفاقی میفته وقتی شما یه تراکنش ارز دیجیتال انجام می‌دید. برای اینکه همه چیز یکدست باشه، همون مثالی که قبلاً زدم رو ادامه می‌دیم: شما می‌خواید برای عرفان مقداری ارز دیجیتال بفرستید.

فرض کنیم تصمیم گرفتید برای عرفان بیت‌کوین (Bitcoin) بفرستید – البته این فرآیند برای اکثر ارزهای دیجیتال دیگه هم تقریباً مشابهه، اما بیت‌کوین احتمالاً هنوز ساده‌ترین مثال باشه.

خب، برای انجام این تراکنش، شما به یه کیف پول ارز دیجیتال نیاز دارید که توش بیت‌کوین (BTC) داشته باشید. اکثر کیف پول‌ها شبیه هم کار می‌کنن: آدرس کیف پول گیرنده رو وارد می‌کنید، مقدار ارز دیجیتالی که می‌خواید بفرستید رو مشخص می‌کنید و چند تا مرحله‌ی تأیید رو طی می‌کنید.

حالا، به محض اینکه اون بیت‌کوین رو ارسال می‌کنید، تراکنش شما به شبکه (network) فرستاده می‌شه. در مورد بیت‌کوین، این تراکنش باید تأیید (verified) بشه تا نهایی بشه. این اصلی‌ترین اقدام امنیتیه که تکنولوژی بلاکچین ازش استفاده می‌کنه – بهش می‌گن «الگوریتم اجماع» (consensus algorithm) و کمک می‌کنه که شبکه‌ی ارز دیجیتال امن و مقاوم در برابر کلاهبرداری باقی بمونه.

شاید اسمش یه کم سخت و قلمبه سلمبه به نظر بیاد، اما در اصل، یه روشیه که بلاکچین باهاش اعتبار یه تراکنش رو تأیید می‌کنه. بلاکچین‌های مختلف از روش‌های متفاوتی استفاده می‌کنن. در مورد بیت‌کوین، الگوریتم اجماعش «اثبات کار» (Proof-of-Work یا PoW) نام داره.

تا حالا اصطلاح «ماینر ارز دیجیتال» (cryptocurrency miner) به گوشتون خورده؟ خب، اثبات کار دقیقاً به همین ماینرها اشاره داره! ماینرها افرادی هستن که کامپیوترهاشون (یا دستگاه‌های مخصوص دیگه‌ای) رو به کار می‌گیرن تا براشون ارز دیجیتال به دست بیارن! ماینرها در ازای تأیید تراکنش‌هایی که روی بلاکچین اتفاق میفته (مثل همین تراکنش شما که دارید برای عرفان بیت‌کوین می‌فرستید)، ارز دیجیتال به عنوان پاداش دریافت می‌کنن.

همونطور که می‌تونید تصور کنید، این خودش یه دنیای خیلی بزرگه! اما فعلاً، همین نکته‌ای که گفتم رو یادتون باشه: وقتی شما تراکنش رو انجام می‌دید، اون توی یه صف روی بلاکچین قرار می‌گیره و منتظر تأیید می‌مونه. حالا، اگه تراکنش شما قانونی و درست باشه، تمام تأییدهای لازم رو دریافت می‌کنه و بیت‌کوینی که فرستادید، خیلی زود به کیف پول عرفان می‌رسه.

از طرف دیگه، اگه تصمیم بگیرید «سیستم رو دور بزنید» و سعی کنید یه تراکنش جعلی و هکر طوری انجام بدید، خیلی سریع رد می‌شه – این هم از جادوی الگوریتم‌های اجماع و امنیت بلاکچین!

اگه دنبال این هستید که بدونید سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال چطور کار می‌کنه هم باید از تمام این فرآیند آگاه باشید. وقتی ارز دیجیتال می‌خرید یا هر تراکنش دیگه‌ای انجام می‌دید، خیلی از این فرآیندها پشت صحنه در حال انجامه!

با تمام این‌ها، این اساساً نحوه‌ی کار تراکنش‌های کریپتوییه! یادتون باشه، همونطور که قبلاً گفتیم، این فرآیند برای هر ارز دیجیتال ممکنه یه کم با بقیه متفاوت باشه. مخصوصاً این روزا که این همه پروژه‌ی بلاکچینی جدید مدام دارن از گوشه و کنار دنیا سبز می‌شن. اما اصل ماجرا، در هر صورت، یکسانه!

چرا باید بدونیم ارزهای دیجیتال چطور کار می‌کنن؟

خب، حالا که یه ایده‌ی کلی از نحوه‌ی کار ارزهای دیجیتال پیدا کردید، بد نیست به «چرا»ی قضیه هم بپردازیم – یعنی اصلاً چرا مهمه که این چیزا رو بدونیم!

طبیعتاً، چون شما دارید این مطلب رو می‌خونید، احتمالاً دلایل خودتون رو دارید. اما نکته‌ای که من می‌خوام روش تاکید کنم اینه که همه باید در مورد کریپتو یاد بگیرن – چطور کار می‌کنه، موقع تراکنش‌ها چه اتفاقی میفته و غیره.

بزرگترین دلیلش هم خیلی ساده‌ست: با این حجم از محبوبیتی که کریپتو پیدا کرده، داره کم‌کم وارد زندگی روزمره‌ی ما می‌شه! با اینکه این ورود هنوز خیلی آهسته‌ست، ازتون می‌خوام بهش فکر کنید – ساده‌ترین مثالش اینه که درگاه‌های پرداخت بزرگی مثل پی‌پال (PayPal) و حتی شرکت‌هایی مثل ویزا (Visa) و مسترکارت (Mastercard) شروع به پذیرش و انجام نقل و انتقالات ارز دیجیتال (یا ارائه خدمات مرتبط با اون) کردن. (توجه: این به معنی استفاده مستقیم از شبکه خود ارز دیجیتال در تمام تراکنش‌های این شرکت‌ها نیست، بلکه بیشتر به صورت خرید و فروش یا استفاده از کارت‌های متصل به حساب کریپتویی است).

بعد از اون، اگه شما بفهمید ارزهای دیجیتال چطور کار می‌کنن، شانس خیلی بیشتری برای محافظت از خودتون در برابر کلاهبرداری‌ها و تلاش‌ها برای هک کردن خواهید داشت. هیچ فرد یا سازمان بدخواهی نمی‌تونه بیاد و سرتون کلاه بذاره، چون شما تفاوت بین یه تراکنش عادی ارز دیجیتال و یه کار مشکوک که پشت پرده داره اتفاق میفته رو متوجه می‌شید.

و در آخر، یادگیری نحوه‌ی کار ارزهای دیجیتال، یکی از اولین قدم‌هاییه که می‌تونید برای مطالعه‌ی کلی دنیای کریپتو بردارید! ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بلاکچین پشت اون‌ها، جزو عناصر اصلی و حیاتی هستن که کل این صنعت رو تشکیل می‌دن.

این موضوع مخصوصاً وقتی مهمه که بخواید بدونید بازار کریپتو چطور کار می‌کنه، یا حتی سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال چطور انجام می‌شه! وقتی تکنولوژی پشت کریپتو و اتفاقاتی که موقع تراکنش‌ها میفته رو درک کنید، خیلی مجهزتر می‌تونید سفر سرمایه‌گذاری‌تون رو شروع کنید!

تنها کاری که باید انجام بدید تا اهمیت تکنولوژی کریپتو رو درک کنید، اینه که یه نگاهی به دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز بندازید. دیفای یه شکل جدید و نوظهور از امور مالیه که همین الان هم سرمایه‌گذارهای بزرگ و حجم عظیمی از پول رو در خودش جا داده. خب، فرقی نمی‌کنه یه پلتفرم وام‌دهی ارز دیجیتال باشه، یه بازی مبتنی بر بلاکچین، یا یه پروژه‌ی کیف پول؛ همه‌چیز در نهایت به همون اصول اولیه‌ی نحوه‌ی کار ارزهای دیجیتال برمی‌گرده!