Ví tiền điện tử là cánh cổng bước vào blockchain; chúng lưu trữ khóa riêng tư của chúng ta và cho phép ký giao dịch, đóng vai trò như tuyến phòng thủ đầu tiên cho mọi hoạt động onchain.

Như Ethereum Foundation đã nói: “Trải nghiệm người dùng ví (Wallet UX) là nơi bắt đầu của bảo mật cho tất cả người dùng Ethereum”. Nếu người dùng không thể quản lý khóa một cách an toàn hoặc không hiểu mình đang ký gì, họ sẽ không thể sử dụng mạng lưới blockchain một cách an toàn.

Thật không may, các ví hiện nay vẫn có nhiều hạn chế đáng kể. Ví dụ, nhiều ví vẫn gặp phải tình trạng “blind signing” – người dùng thường chấp thuận các giao dịch được thể hiện bằng dữ liệu khó hiểu, không có chỉ dẫn rõ ràng về việc giao dịch đó sẽ thực hiện điều gì. Điều này khiến người dùng dễ dàng vô tình cho phép các hợp đồng độc hại hoặc gửi tiền tới địa chỉ sai. Những khó khăn khác còn bao gồm việc quản lý seed phrase phức tạp, rủi ro bị lừa đảo từ ứng dụng ví giả mạo, và giao diện dễ gây nhầm lẫn cho người dùng không am hiểu kỹ thuật.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ thảo luận về những yếu tố tạo nên một ví tiền điện tử tốt và xem xét một số hạn chế hiện tại của các ví truyền thống và tài khoản sở hữu bên ngoài (EOA), cùng với các giải pháp mới nổi để khắc phục những vấn đề này. Cuối cùng, chúng ta sẽ kết luận bằng cái nhìn về tương lai của ví tiền điện tử.

Một ví tiền điện tử tốt cần ưu tiên cả bảo mật và trải nghiệm người dùng, đảm bảo mọi người có thể tương tác với blockchain một cách an toàn và dễ dàng. Dưới đây là một số đặc điểm và tính năng chính giúp định nghĩa một chiếc ví đáng tin cậy và an toàn hiện nay.

Một ví đáng tin cậy nên được kiểm toán thường xuyên và luôn được cập nhật để bảo vệ tài sản của bạn. Ví cần cung cấp cảnh báo rõ ràng trước khi bạn hoàn tất bất kỳ giao dịch nào, đảm bảo rằng bạn hiểu rõ các hệ quả của việc mình ký. Tính năng này giúp ngăn chặn các cuộc tấn công lừa đảo và rủi ro liên quan đến blind signing.

Ngoài ra, một ví tốt nên tự xác minh dữ liệu chuỗi thay vì chỉ dựa vào một RPC (Remote Procedure Call) duy nhất. Điều này bổ sung thêm một lớp bảo mật. Việc hỗ trợ ví cứng cũng rất quan trọng, vì chúng giữ khóa riêng của bạn an toàn ngay trên thiết bị, giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với các mối đe dọa tiềm ẩn. Khi công nghệ tiếp tục phát triển, hãy cân nhắc những ví đang chuyển sang sử dụng passkey, vì điều này có thể giúp giảm thiểu rủi ro bị lừa đảo seed phrase.

Quyền riêng tư không chỉ là một công tắc; nó là một thiết kế. Một ví nên giúp bạn tránh việc liên kết danh tính thật của mình với một địa chỉ công khai duy nhất và nên giảm thiểu các kết nối chéo giữa các địa chỉ để tài khoản của bạn không dễ bị liên kết. Các giao dịch riêng tư không nên là một tính năng bổ sung gượng ép; chúng cần trở nên tự nhiên và dễ sử dụng, với các mặc định hợp lý nhằm giảm rò rỉ siêu dữ liệu. Tiêu chuẩn của WalletBeat rất đơn giản: nếu các thiết lập mặc định của ví thường xuyên làm lộ bạn là ai hoặc bạn kiểm soát địa chỉ nào, thì nó chưa đủ riêng tư.

Tự quản lý tài sản nghĩa là bạn có quyền kiểm soát đối với tài sản của mình. Một ví đáng tin cậy cho phép bạn kết nối trực tiếp với node của riêng mình, đảm bảo quyền riêng tư và khả năng chống kiểm duyệt mà không cần dựa vào RPC trung gian bắt buộc. Tài khoản của bạn cũng nên có khả năng chuyển đổi, cho phép bạn thay đổi nhà cung cấp mà không bị khóa chặt.

Ngoài ra, ví phải duy trì các Bảo đảm Bao gồm (Inclusion Guarantees) trên cả L1 và L2 (Nếu một Sequencer của Layer 2 bỏ qua bạn, bạn có thể gửi giao dịch của mình vào hàng đợi đặc biệt của L1) để ngăn chặn một kẻ kiểm duyệt âm thầm khóa bạn. Một ví tôn trọng các Bảo đảm Bao gồm nên cung cấp cho bạn một lối đi qua giao diện người dùng để sử dụng các hàng đợi L1 này và thực hiện rút tiền cưỡng bức khi sequencer kiểm duyệt bạn.

Nếu bạn không thể tự vận hành backend của mình, chuyển tài khoản hoặc đảm bảo khả năng ép buộc đưa giao dịch vào (force inclusion), thì thực ra bạn không thật sự sở hữu nó.

Hãy ưu tiên các ví mã nguồn mở theo đúng giấy phép FOSS (Free and Open-Source Software) để cộng đồng có thể kiểm tra, tái tạo và khắc phục sự cố nhanh chóng. Việc tài trợ và bảo trì cần được công khai, bao gồm ai chi trả cho kiểm toán, hạ tầng và công việc duy trì. Và mọi thông báo giao dịch đều phải hiển thị rõ ràng phí cũng như tác động, không chỉ là một đoạn mã hex khó hiểu.

Mã nguồn minh bạch, nguồn tài trợ minh bạch và ý định minh bạch giúp giảm thiểu đáng kể khả năng xảy ra những rủi ro bất ngờ.

Những ví tốt nhất là những ví phù hợp với định hướng tương lai của hệ sinh thái. Hãy chọn một ví hỗ trợ Account Abstraction (ERC-4337) và cung cấp lộ trình để EOA (Externally Owned Accounts) tiếp cận trải nghiệm smart-wallet thông qua EIP-7702, bao gồm các tính năng như gộp giao dịch, tùy chọn gas thay thế, hành động ủy quyền, passkey và khả năng khôi phục mà không cần thay đổi địa chỉ.

 Trong tương lai gần, chúng ta sẽ thấy nhiều ví dễ sử dụng hơn, khó bị tấn công hơn và được tích hợp sâu hơn vào đời sống kỹ thuật số hàng ngày. Một xu hướng lớn đang đến là sự phát triển của Smart Contract Wallets và Account Abstraction.

Thay vì EOA (Externally Owned Accounts) chỉ dựa vào một khóa riêng duy nhất, Account Abstraction cho phép ví trở nên lập trình được và linh hoạt hơn. Điều này có thể dẫn đến việc loại bỏ seed phrase truyền thống, thay thế bằng xác thực sinh trắc học hoặc phần cứng bảo mật, trong khi ví sẽ quản lý khóa riêng ở phía sau.

Một lĩnh vực khác có khả năng tăng trưởng mạnh là tính minh bạch và an toàn của giao dịch. Vấn đề ký mù (blind signing) mà chúng ta đã thảo luận đang được giải quyết theo nhiều hướng: ngày càng nhiều ví áp dụng mô phỏng giao dịch và hiển thị thông báo dễ hiểu cho người dùng (ví dụ: hiển thị tên và logo token, phân tích lệnh gọi hợp đồng thành ngôn ngữ dễ tiếp cận cho người không chuyên). Bên cạnh đó, các nỗ lực cộng đồng như Verifier Alliance cũng đang mở rộng cơ sở dữ liệu công khai về ABI của hợp đồng để hỗ trợ quá trình này.

Trong tương lai, ví của bạn có thể sẽ cảnh báo: “Hợp đồng này được biết là độc hại” hoặc “Bạn sắp cấp quyền chi tiêu không giới hạn cho DAI của mình” bằng những dòng chữ đỏ nổi bật, giúp ngăn chặn sai lầm trước khi chúng xảy ra. Giáo dục người dùng cũng là một phần của tương lai này, nhưng lý tưởng nhất là bản thân ví sẽ gánh vác phần lớn trách nhiệm để giữ an toàn cho người dùng.

 Nếu chỉ rút ra một điều quan trọng, thì đó là: một ví tốt cần kết hợp liền mạch giữa bảo mật, quyền riêng tư, khả năng tự quản lý tài sản và tính minh bạch, đồng thời cung cấp giao diện trực quan để nâng cao trải nghiệm với những tính năng này.

Mục tiêu đã rõ ràng: chúng ta cần những ví được trừu tượng hóa tài khoản (account-abstracted), passkey thay thế cho seed phrase mong manh, ký kết dễ đọc cho con người và các mặc định an toàn hơn để giải quyết vấn đề ký mù.

Đây là phần đầu tiên trong loạt bài ngắn về ví. Tiếp theo, chúng tôi sẽ chỉ cho bạn cách kết nối ví với Blockscout bằng nhiều phương thức khác nhau. Chúng tôi sẽ đề cập đến việc sử dụng extension trên máy tính, ví di động và ví cứng. Chúng tôi cũng sẽ hướng dẫn bạn thiết lập tài khoản Wallet Connect (nay là Reown) để tích hợp ví vào các dapp của bạn.